«مرز» را خطی برای تعیین قلمرو حکومت‌ها و جغرافیای سیاسی کشورها تعریف کرده‌‌اند اما به‌واقع فراتر از این حرف‌هاست. «مرز» یک مفهوم «وِستفالیایی» (Westphalia) است؛ برآمده از معاهده صلح  اروپای مغموم از جنگ‌های طولانی. به عبارتی پنج قرن پیش، بشرِ اروپاییِ خسته از جنگ‌های پیوسته وقتی نتوانست به صلح واقعی برسد، صورت‌مسئله را پاک کرد و حاصل راه‌حلش شد «مرز». همین است که نام مرز گره‌خورده با رنج.

جنگ و تنش، مرزهای بی‌شماری را در دنیا گرفتار کرده است. غربی‌ترین مرز ایران هم از این رنج بی‌بهره نمانده و در پس زیبایی خیره‌کننده‌اش ناظر به وقایعی است که گاهی ناگواری آن چنان عمیق می‌نماید که باورپذیر نیست. روستاهای در مجاورت مرز متروک شده‌اند یا اندک بازمانده‌هایی دارند، ناامید از تغییر و بهبود، چشم‌انتظار رفتن و مهاجرت. تأمین معیشت در سایه ناامنی اشرار سخت و دشوار است و غایت حرمان آنجاست که منطقه ناخواسته بستری برای حضور قاچاقچیان انسان و میزبان مهاجرین غیرقانونی شده ؛که این آخری دارد نفس زیبایی مناطق مرزی شمال غرب ایران را می‌گیرد. بشر قرن بیست و یک این بار نهایت خلاقیتش شده دیوارکشی مرز و گویی در تلاش است تا آدم‌های درمانده را دوباره در مقابل دیوار قرار دهد.

وجود و هستیِ «مرز» آن‌چنان قدرتمند است که هویت‌های جدید خلق می‌کند؛ مرزنشین، مناطق مرزی، بازار مرزی، پاسگاه مرزی  رخدادهای عجیبی را رقم می‌زند مثل جنگ و وقتی با مهاجرت پیوند می‌خورد غریب می‌شود؛ سخت و بهت‌آور. اصلاً همین بهت است که آدم را مسحور خود می‌کند، قدرت تصمیم‌گیری و اختیارش را مصادره می‌کند و او را وادار می‌کند به گذشتن از تمام زندگی و خاطراتش.

مرز برای هرکس یک‌رنگ دارد، گاهی به سبزی یک دشت، گاهی به رنگ خاک، گاهی به رنگ خون و گاهی سیاه. در آخرین روزهای بهار و هم‌زمان با آب‌شدن برف‌های زمستانی در سفر به نقطه مرزی غرب ایران برای ثبت زندگی روستاییان مرزنشین با آثار به‌جامانده از مهاجران غیرقانونی مواجه شدیم. آدم‌هایی که از سرنوشتشان خبری نیست. شاید تا چند روز بعد پیکرشان در میان کوه‌هایِ سرسبزِ نزدیکِ مرز رخ نماید؛ واقعه‌ای وهم‌آلود و غریب که اندک روستاییان مرزنشین با آن خو گرفته‌اند.