«مرز» را خطی برای تعیین قلمرو حکومت‌ها و جغرافیای سیاسی کشورها تعریف کرده‌‌اند اما به واقع فراتر از این حرف‌هاست. «مرز» یک مفهوم «وِستفالیایی» (Westphalia) است؛ برآمده از معاهده صلح  اروپای مغموم از جنگ‌های طولانی. به عبارتی پنج قرن پیش، بشرِ اروپاییِ خسته از جنگ‌های پیوسته وقتی نتواست به صلح واقعی برسد، صورت مسأله را پاک کرد و حاصل راه‌حلش شد «مرز». همین است که نام مرز گره خورده با رنج.

جنگ و تنش، مرزهای بیشماری را در دنیا گرفتار کرده است. غربی‌ترین مرز ایران هم از این رنج بی‌بهره نمانده و در پس زیبایی خیره‌کننده‌اش ناظر به وقایعی است که گاهی ناگواری آن چنان عمیق می‌نماید که باور پذیر نیست. روستاهای در مجاورت مرز متروک شده‌اند یا اندک بازمانده‌هایی دارند، ناامید از تغییر و بهبود، چشم انتظار رفتن و مهاجرت. تأمین معیشت در سایه ناامنی اشرار سخت و دشوار است و غایت حرمان آنجاست که منطقه ناخواسته میزبان مهاجرین غیر قانونی شده و بستری برای حضور قاچاقچیان انسان. که این آخری دارد نفس زیبایی مناطق مرزی شمال غرب ایران را می‌گیرد. بشر قرن بیست و یک این بار نهایت خلاقیتش شده دیوارکشی مرز و گویی در تلاش است تا آدم های درمانده را دوباره در مقابل دیوار قرادهد.

وجود و هستیِ «مرز» آنچنان قدرتمند است که هویت‌های جدید خلق می‌کند؛ مرز نشین، مناطق مرزی، بازار مرزی، پاسگاه مرزی و رخدادهای عجیبی را رقم می‌زند مثل جنگ و وقتی با مهاجرت پیوند می‌خورد غریب می‌شود؛ سخت و بهت آور. اصلا همین بهت است که آدم را مسحور خود می‌کند، قدرت تصمیم‌گیری و اختیارش را مصادره می‌کند و او را وادار می‌کند به گذشتن از تمام زندگی و خاطراتش.

مرز برای هرکس یک رنگ دارد، گاهی به سبزی یک دشت، گاهی به رنگ خاک، گاهی به رنگ خون و گاهی سیاه. در آخرین روزهای بهار و همزمان با آب شدن برف‌های زمستانی در سفر به نقطه مرزی غرب ایران برای ثبت زندگی روستاییان مرزنشین با آثار بجامانده از مهاجران غیرقانونی مواجه شدیم. آدم‌هایی که از سرنوشتشان خبری نیست. شاید تا چند روز بعد پیکرشان در میان کوه‌هایِ سرسبزِ نزدیکِ مرز رخ نماید؛ واقعه‌ای وهم آلود و غریب که اندک روستاییان مرزنشین با آن خو گرفته‌اند.